[บทความ] ให้นมแม่ไม่ใช่เรื่องของแม่คนเดียว

 เรื่องนมแม่ดีที่สุดสำหรับทารกน้อยใครๆ ก็รู้ แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นและพบเห็นมากที่สุด สำหรับแม่มือใหม่ยุคนี้ ก็คือ ปัญหาเรื่องการให้นมแม่ ถ้ามีการจัดลำดับปัญหาของแม่มือใหม่ที่หนักใจมากที่สุด ปัญหาเรื่องการให้นมแม่ต้องติดหนึ่งในห้าอย่างแน่นอน

         ความจริงปัญหาเรื่องการให้นมแม่ไม่น่าจะใช่ปัญหาใหญ่ เพราะมนุษย์ถูกสร้างมาให้เลี้ยงลูกด้วยนมคนอยู่แล้ว ในอดีตพ่อแม่ปู่ย่าตายายของเราก็ให้นมแม่มาโดยตลอด ทุกคนได้รับการเลี้ยงดูให้เจริญเติบโตด้วยนมแม่ จนกระทั่งเด็กถึงวัยที่ต้องกินอาหารเสริมชนิดอื่นๆ นมแม่ก็กลายเป็นอาหารรอง

        ในช่วงแรกของชีวิต ทารกน้อยจำเป็นจะต้องได้ยอดอาหารจากแม่ ซึ่งก็คือ หัวน้ำนมนั่นเอง น้ำนมส่วนนี้จะมีสารที่ให้ภูมิต้านทานแก่ทารก ถ้าทารกที่ไม่ได้กินหัวน้ำนม ก็อาจทำให้เจ็บป่วยบ่อย หรือร่างกายเจริญเติบโตไม่ดีเท่าที่ควร

          ก่อนหน้านี้ เพื่อนๆ ที่คลอดลูกได้ไม่นาน มักจะโทรศัพท์มาหารือเรื่องนมแม่เป็นประจำ ปัญหาหลัก คือ ไม่มีน้ำนมให้ลูกกิน นมแม่ไม่เพียงพอ หรือไม่ก็ลูกไม่ยอมกินนมแม่ ฯลฯ
 เรียกว่า ต้องพูดคุยสอบถามรายละเอียดกันพักใหญ่ ก่อนจะถึงบางอ้อว่าเพราะเหตุใดการให้นมแม่ไม่ประสบผลสำเร็จ
     
          สาเหตุที่แม่ไม่ประสบผลสำเร็จในการให้นมแม่มีเหตุผลมากมาย ถ้าไม่นับถึงเรื่องสรีระร่างกาย บางคนน้ำนมน้อย ก็ให้นมกระป๋องควบคู่ไปด้วย พอลูกกินไปกินมาก็ไม่ยอมกินนมแม่ซะงั้น หรือบางคนกลัวลูกไม่อิ่มก็ให้นมกระป๋องควบคู่ไปด้วย พอท้ายสุดน้ำนมของตัวเองก็ค่อยๆ หมดไปโดยปริยาย
     
          ความเข้าใจที่ถูกต้องเรื่องการให้นมแม่เป็นเรื่องที่ต้องมีการเตรียมตัวก่อน ตั้งครรภ์ กรณีที่คู่สมรสที่เพิ่งแต่งงานได้ไม่นาน และวางแผนที่จะมีลูก ก็ควรที่จะเตรียมตัวร่างกายของตัวเองให้พร้อม
     
          รายงานจากบรรดานักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญสาขานมแม่ทั้งในและต่างประเทศ ต่างก็ระบุตรงกันว่า ทารกที่เกิดจากแม่ที่มีภาวะโภชนาการดีในระหว่างตั้งครรภ์ จะมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการที่ดี ส่วนทารกที่เกิดจากแม่ที่ภาวะโภชนาการบกพร่องในระหว่างตั้งครรภ์ จะมีการเจริญเติบโตหรือมีสุขภาพที่ไม่ค่อยดี โดยเฉพาะการเจริญเติบโตของเซลล์สมอง หากทารกขาดสารอาหารช่วงอยู่ในครรภ์มารดา เซลล์สมองจะไม่เจริญเติบโต จำนวนเซลล์สมองน้อย เชาว์ปัญญาก็ด้อยตามไปด้วย
     
          เรื่องโภชนาการที่ดี เป็นเรื่องที่ดิฉันเชื่อบนพื้นฐานที่ว่า คนเป็นพ่อแม่น่าจะใส่ใจและรู้ดีกันอยู่แล้ว ยิ่งในยุคข้อมูลข่าวสารมากมายเช่นนี้ เป็นเรื่องที่คนเป็นแม่ต้องเลือกรับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์เพื่อลูกน้อย ในครรภ์
     
          แต่ก็มีข้อแนะนำที่จะช่วยคนเป็นแม่ในเรื่องเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แบบคร่าวๆ และง่ายๆ และเป็นเรื่องที่ต้องแยกออกเป็นสองส่วน
     
          ส่วนแรก ถือเป็นไฟลต์บังคับที่คนเป็นแม่ต้องสนใจหาข้อมูลความรู้ที่ถูกต้องในการ เตรียมตัวเตรียมใจ และเตรียมร่างกายให้พร้อม เพื่อทำให้ร่างกายสามารถสร้างน้ำนมได้เพียงพอต่อความต้องการของทารก จะเห็นได้ว่าคนที่เคยให้นมแม่ประสบผลสำเร็จ จะมีน้ำนมจำนวนมาก ถึงขนาดเจ็บปวดเต้านมที่เต่ง ถึงขนาดต้องให้ลูกช่วยดูดนมออกจากเต้าเพื่อคลายความเจ็บปวดของแม่อีกต่าง หาก    เรียกว่า เป็นความมหัศจรรย์ของร่างกาย เมื่อร่างกายผลิตน้ำนมจำนวนมาก ก็ต้องให้ลูกดูดนม ในอดีต แม่บางคนมีน้ำนมมาก จนสามารถเผื่อแผ่เอาไปให้ลูกคนอื่นได้อีกด้วยซ้ำ
     
          ส่วนที่สองเป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับภาวะจิตใจล้วนๆ เคล็ดลับที่จะทำให้ประสบความสำเร็จคนเป็นแม่ต้องมีความมุ่งมั่น เพราะเมื่อมุ่งมั่นแล้ว พอถึงเวลาประสบปัญหาก็พร้อมที่จะเผชิญ และมีความอดทนที่จะแก้ปัญหานั้นๆ อย่างจริงจัง
          ยกตัวอย่าง แม่บางคนหัวนมบอด แต่ได้มีการเตรียมตัวและปรึกษาคุณหมอ ก็จะได้รับการรักษาตั้งแต่เริ่มต้น หรือบางคนที่ไม่สามารถให้นมจากเต้าได้ ก็มีการปั๊มนมเก็บเอาไว้อย่างถูกวิธี ซึ่งปัจจุบันวิทยาการต่างๆ ก็ก้าวหน้าไปมาก คุณสามารถจัดเก็บน้ำนมแม่ได้โดยไม่สูญเสียคุณภาพและสารอาหารในนมแม่แต่ ประการใด
     
           อย่างไรก็ตาม ในส่วนนี้จำเป็นอย่างยิ่งที่คนข้างตัว หรือคุณพ่อจะมีส่วนสนับสนุน และให้กำลังใจภรรยา รวมทั้งมีส่วนในการช่วยดูแลเรื่องอาหารการกินของภรรยา เพื่อช่วยให้ร่างกายได้รับอาหารคุณภาพที่ช่วยกระตุ้นน้ำนมได้ด้วย
     
           ดิฉันเองก็เคยผ่านช่วงเวลาให้นมลูกมาสองคน ผ่านช่วงเวลาที่ต้องดูแลเรื่องอาหารการกินของตัวเอง เพราะเรากินอะไร ลูกก็ได้รับสารอาหารจากเราไปผ่านทางนมแม่ ก็เลยต้องใส่ใจมากเป็นพิเศษ รสชาติเผ็ดเปรี้ยวอันชื่นชอบก็ต้องงดด้วยประการทั้งปวง หรืออาหารบางอย่างไม่เคยกินและไม่ชอบอย่างแกงเลียง ก็สามารถกินได้ทุกวัน คู่กับไก่ผัดขิง แล้วก็ต้องกินน้ำอุ่นทั้งวัน ซึ่งก็เห็นผลเพราะน้ำนมมาแบบถล่มทลาย ต้องให้ลูกช่วยดูดนมแม่ แม้บางครั้งยังไม่ถึงมื้อนม ก็ปวดเต้านมระบมไปหมด ถึงขนาดต้องปลุกเจ้าลูกชายมาช่วยดูดนมแม่ออกไปจากเต้าหน่อยเถอะลูก
     
           และช่วงเวลาขณะนั้นตัวช่วยจากคนใกล้ชิดสำคัญมาก หลายครั้งที่มีปัญหาและทรมานในช่วงแรก ที่ต้องปรับตัวทั้งแม่ลูก ก็ทำให้บางเรื่องง่ายขึ้น บางเรื่องที่ท้อ ก็ได้กำลังใจที่ทำให้ฮึดขึ้นมาได้
     
           เรื่อง ให้นมแม่ ฟังดูน่าจะเป็นเรื่องของแม่ แต่ที่จริงแล้ว คนเป็นพ่อก็สำคัญไม่ได้ยิ่งหย่อนกว่ากันเลย สารพัดปัญหาของคนเป็นแม่ที่ให้นมแม่ไม่ประสบความสำเร็จ เพราะเข้าใจไปว่าเรื่องการให้นมแม่เป็นเรื่องของแม่เท่านั้น ถ้าแม่ไม่มีน้ำนมก็จบ ซื้อนมกระป๋องให้ละกัน ทั้งที่คนเป็นพ่อ สามารถช่วยเหลือได้
     
วิธีที่พ่อสามารถช่วยแม่ให้มีนมแม่ได้เพียงพอและไม่ท้อต่ออุปสรรคในการให้นมแม่
     
1.เป็นกำลังใจ ในทุกสถานการณ์เมื่อมีโอกาส คอยปลอบโยนเมื่อประสบอุปสรรคหรือย่อท้อต่อปัญหา เพราะเรื่องให้นมแม่เป็นเรื่องใหม่ของครอบครัว กำลังใจจากสามี ช่วยทำให้ภรรยามีแรงใจเพิ่มขึ้นอย่างมากมาย อย่างที่คุณสามีคาดไม่ถึงเชียว
     
2.เป็นธุระเรื่องอื่นๆ ที่สามารถทำได้ เช่น ช่วยทำงานบ้านบางอย่าง หรือดูแลลูกเพื่อให้ภรรยาได้มีช่วงเวลาพักผ่อนบ้าง เชื่อไหมว่า การให้ภรรยาได้มีช่วงเวลาพักเพียงเล็กน้อย จะช่วยทำให้ความเหนื่อยล้าทั้งวันหายเป็นปลิดทิ้ง
     
3.นวดภรรยา เพื่อให้รู้สึกผ่อนคลาย เพราะช่วงเวลาของแม่ลูกที่ต้องปรับตัวเข้าหากัน เป็นช่วงเวลาที่คนเป็นแม่เครียดไม่น้อยทีเดียว ถ้าสามีช่วยนวดผ่อนคลายนอกจากจะไม่เครียดแล้ว สื่อสัมผัสรักยิ่งแน่นแฟ้นขึ้นไปอีก
     
4.ดูแลเรื่องอาหารการกิน ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ภรรยารู้สึกว่าได้รับความใส่ใจ และดูแลจากคนที่เรารัก เพราะอาหารที่คนรักกินเข้าไป จะส่งไปถึงลูกน้อย ซึ่งเป็นดวงใจของพ่อแม่อีกด้วย
     
เรียกว่า กำลังใจดีมีชัยไปกว่าครึ่ง ความเหนื่อยยาก และปัญหาบางอย่างที่กลุ้มใจ ก็กลายเป็นเรื่องเล็ก ด้วยสามีที่ดีนั่นแหละ
     
ส่วนคุณสามีก็ท่องเอาไว้ด้วยว่า
     
“ให้นมแม่ไม่ใช่เรื่องของแม่คนเดียว”

เรื่องโดย สรวงมณฑ์  สิทธิสมาน
แหล่งข้อมูล  Health Intervention and Technology Assessment

ที่มา : http://www.thaibreastfeeding.org/content/view/393/1/